Polskie Radio PiK - strona archiwalna

Jesienią coraz krótsze dni
i związane z tym szybciej zapadające
ciemności sprzyjają podziwianiu Drogi Mlecznej.

W bezksiężycowe wieczory i noce,
kiedy blask Srebrnego Globu
nie przeszkadza w obserwacjach
słabych obiektów, wędrówkę po świetlistym
trakcie możemy rozpocząć
1,5 godziny po zachodzie Słońca.
Aby podziwiać piękno miliardów gwiazd
usianych w mglistym pasie musimy
poszukać miejsca z dala od silnych świateł
oraz trafić na przejrzyste niebo.

Warto popatrzeć, jak dysk naszej Galaktyki przecina niebo od zenitu
w kierunku południowego zachodu rozpadając się na dwa wspaniałe
warkocze biegnące równolegle względem siebie w dół przez konstelacje
Orła, Wężownika i Tarczy Sobieskiego, którą na niebie umieścił Jan Heweliusz.
Prawdopodobnie historyczna tarcza nie zawisłaby wśród gwiazd,
gdyby nie wiktoria wiedeńska w 1683 roku, kiedy to król Jan III
poprowadził zjednoczone armie chrześcijańskiej Europy
przeciw tureckiej potędze. Mało tego – Heweliusz był tak pomysłowy,
że w Tarczę Sobieskiego wpisał też wątek rodzinno-pokoleniowy.
Otóż każdej z gwiazd w konstelacji nadał imiona członków
rólewskiej rodziny – z królową Marysieńką na czele, ma się rozumieć…
Popatrzmy na Tarczę Sobieskiego przez lornetkę: w górnej części konstelacji
zobaczymy mrowie gwiazd w jednym z najpiękniejszych odcinków
naszej Galaktyki, poniżej zaś – ciemny obszar.

Najciekawsza część Drogi Mlecznej znajduje się w gwiazdozbiorze Strzelca. Niestety - z Polski widać go częściowo; dopiero mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego mogą podziwiać Strzelca w całej okazałości. Warto wiedzieć, że właśnie w tamtej okolicy nieba znajduje się centrum naszej Galaktyki. Przy czystym, ciemnym niebie za pomocą lornetki podziwiajmy w Strzelcu skupiska niezliczonych gwiazdek tworzących gromady otwarte i kuliste. W tamtej okolicy odnajdziemy też kilka jasnych mgławic; z pomocą w ich rozpoznaniu przyjdzie np. obrotowa mapa nieba.

Jesienią trzeba się spieszyć, bo po zachodzie Słońca Strzelec przebywa nisko nad południowo-zachodnim widnokręgiem i szybko znika z firmamentu. Z kolei przez pierwszą część nocy w zachodniej połowie nieba – od zenitu począwszy – króluje Trójkąt Letni, przez którego środek biegną dwa strumienie Drogi Mlecznej. Przy krystalicznie czystym powietrzu i obserwacji metodą zerkania (patrzymy nie wprost, lecz wzrok utrzymujemy w pobliżu świetlistego pasa) można odnieść wrażenie, jakby dwa wzburzone strumienie przecinały gwiazdozbiory Orła, Lutni i Łabędzia. Szczególnie okazale Droga Mleczna prezentuje się w Łabędziu jaśniejąc wzdłuż jego szyi. Z kolei na lewo od Deneba (najjaśniejsza gwiazda konstelacji stanowiąca - w geometrycznym jej układzie - wierzchołek krzyża) - i za jego sprawą - wyraźnie świeci mgławica kształtem przypominająca wielki kontynent. Kto zgadnie jaki?

Doprawdy – warto śledzić Drogę Mleczną, także przez lornetkę. Ileż tam gwiazd!

A może odnajdziemy coś "własnego" w naszej Galaktyce…?

foto: Piotr Majewski