Praktycznie cała północno-zachodnia Polska usiana jest tajemniczymi kamiennymi kręgami, których istnienie historycy wiążą z obecnością plemienia Gotów 2000 tysiące lat temu. Jedno z ciekawszych takich miejsc znajduje się w miejscowości Odry w Borach Tucholskich (gmina Czersk). Znajduje się tam 12 kamiennych nieregularnie rozmieszczonych kręgów. Jest to jednak nieregularność pozorna… Większość uczonych uważa, że kamienne kręgi Gotów spełniały funkcję plemiennego forum, na którym rozstrzygano sprawy publiczne i odprawiano religijne obrzędy. Niewykluczone też, iż stanowią rodzaj cmentarzyska dla plemiennej starszyzny.

Są jednak badacze doszukujący się związku kręgów z astronomią i rachubą czasu. W jaki sposób kamienne kręgi w Odrach mogły pełnić zadanie obserwatorium astronomicznego?

Niektórzy nazywają Odry polskim Stonehenge. Różnica polega na tym, że megality w Wielkiej Brytanii zostały uformowane w jedno gigantyczne koło, a w Odrach kół jest więcej i mają różną wielkość. Za pomocą części kręgów można wskazać miejsce wschodu Słońca w letnie przesilenie. Oś poprowadzona przez ich środki pokazuje punkt horyzontu, nad którym wschodzi Słońce 21 czerwca. Wprawdzie ostatni z kręgów znajduje się poniżej pozostałych, ale użycie wysokiej tyczki wbitej w jego środek mogłoby stanowić rozwiązanie dla Starożytnych, których obserwacje nadejścia lata były zapowiedzią dobrej pogody i obfitych zbiorów.

Długi cień układający się w geometrii kręgów musiał mieć szczególne znaczenie… Z kolei świadectwem zwycięstwa światła nad ciemnością może być oś wschodu Słońca w przesilenie zimowe, którą w Odrach wyznaczyć już trudniej, jednak jest to możliwe.

Badania prowadzone w 1914 roku przez poznańskiego astronoma i mierniczego, Stephana, wskazują na kalendarzową funkcję kręgów. Z rachunków Stephana wynika, że ich użytkownicy dzielili rok na 18 miesięcy po 20 dni, co daje 360 dni. Dodatkowe kręgi składające się z 23 i 22 głazów miały stanowić informację o istnieniu miesięcy "przestępnych", które dopełniały rok. Ponadto Stephan utrzymywał, że linia przesilenia letniego wskazywała niegdyś punkt wschodu gwiazdy Capella, która wprawdzie dziś jest gwiazdą okołobiegunową, jednak dwa tysiące lat przed Chrystusem jej położenie na sferze niebieskiej było inne.

Poznański badacz uznał więc, iż starożytne obserwatorium powstało dużo wcześniej, nim na polskie ziemi przybyli Goci.

Obok Capelli obserwowano z niego ruchy Syriusza, Regulusa i pasa Oriona. Problem w tym, że historycy utrzymują, iż kręgi w Odrach powstały ok. II wieku naszej ery. Nie przekonują ich ani teorie entuzjastów archeoastronomii, ani badania przyrodnicze dowodzące obecności na powierzchni głazów rzadkich porostów sprzed wielu tysięcy lat. Kamiennym kręgom towarzyszą grobowe kurhany, w których odkryto gockie ozdoby oraz rzymską biżuterię, która przywędrowała na nasze ziemie szlakiem bursztynowym. Fundamentalne pytanie brzmi: czy to Goci zbudowali kamienne kręgi, czy zastali je jako pozostałość prehistorycznej cywilizacji?