W chwili obecnej nie dysponujemy żadnymi informacjami.
Archiwum Planet i Komet
Teleskop wielki jak Ziemia
2009-11-23
15 i 16 stycznia 2009 radioteleskop UMK w Piwnicach k/Torunia stał się częścią gigantycznego instrumentu do obserwacji Wszechświata. Największa w Europie środkowo-wschodniej, 32-metrowa antena wzięła udział w niecodziennym eksperymencie - badaniach kilku najdalszych obiektów kosmosu za pomocą wielu podobnych anten rozmieszczonych na różnych kontynentach. Sieć nazywa się e-VLBI, a jej idea sprowadza się do połączenia zdolności obserwacyjnych pojedynczych radioteleskopów, aby uzyskać instrument o wielkości kuli ziemskiej! Tak ogromne "ucho" z niespotykaną dokładnością potrafi uzyskać obrazy kwazarów - najdalszych, a zarazem najjaśniejszych, obiektów Wszechświata.
- Jeżeli pojedyncze anteny, znajdujące się na różnych kontynentach, skierujemy o umówionej godzinie na jeden obiekt, to uzyskamy tak szczegółowy obraz tego obiektu, jakbyśmy posiadali radioteleskop o wielkości odpowiadającej odległości między poszczególnymi antenami – tłumaczy dr Magdalena Kunert-Bajraszewska z Centrum Astronomii UMK w Toruniu.
Taki "wirtualny" radioteleskop osiąga nawet rozmiary kuli ziemskiej. Technika zespołowych obserwacji znana jest od dziesięcioleci pod niełatwą nazwą „interferometrii wielkobazowej” – VLBI. Tym razem astronomiczny świat był świadkiem rewolucji, której tajemnica kryje się pod skrótem e-VLBI. Jedna mała literka w tym przypadku oznacza bardzo wiele…
- W systemie VLBI nasze obserwacje polegały na gromadzeniu danych, zapisywaniu ich na dyskach komputerów, a następnie – na tworzeniu mozaiki z pojedynczych obrazów zarejestrowanych przez pojedyncze anteny – wyjaśnia dr Kunert-Bajraszewska. - e-VLBI to krok naprzód polegający na prowadzeniu obserwacji w czasie rzeczywistym. Nie nagrywamy już danych, a zbieramy je na bieżąco i - za pomocą superszybkich łączy światłowodowych o przepustowości 10 GB/s - przekazujemy do instytutu JIVE w Holandii, gdzie powstaje całościowy obraz obserwowanego obiektu. Różnica między VLBI a e-VLBI jest mniej więcej taka, jak różnica między nagraną audycją radiową a radiem na żywo.
Celem obserwacji uczonych z całego świata były kwazary. Są to tzw. galaktyki aktywne, we wnętrzu których znajdują się masywne czarne dziury. Mimo, że kwazary należą do najdalszych obiektów Wszechświata, na falach radiowych „świecą” bardzo wyraźnie. Czarne dziury w kwazarach wywołują burzliwe reakcje materii takiej galaktyki aktywnej, stąd ich głośne echo słyszane przez radioteleskopy. Następnie ów radiowy obraz jest „przekładany” na mapę dla naszych oczu. Sieć e-VLBI uzyskuje obrazy obiektów kosmicznych z rozdzielczością 100 razy lepszą niż najlepsze teleskopy optyczne. Innymi słowy: to co dla pojedynczego teleskopu optycznego jest punktem na niebie, dla sieci radioteleskopów staje się obiektem takiej wielkości, że można sporządzić jego szczegółową mapę.
W eksperymencie wzięło udział 17 radioteleskopów z Europy, Azji, Australii i obu Ameryk, w tym największa antena na świecie w Arecibo (Portoryko); przypomnijmy – za jej pomocą prof. Aleksander Wolszczan odkrył pierwszy pozasłoneczny układ planetarny.
temp. 16 °C ciśn. 992 hPa 
więcej
){kind=link}