|
Łowcy planet z Centrum Astronomii UMK w Toruniu postarali się o światową sensację: odkryli układ aż dwóch planet wokół czerwonego olbrzyma - największej z gwiazd posiadających planetarne sąsiedztwo!
Międzynarodowy zespół uczonych kierowany przez dra hab. Andrzeja Niedzielskiego znalazł planety o masach 5.9 i 2.6 mas Jowisza na orbicie wokół gwiazdy HD 102272. Odkryty układ jest jednym z zaledwie 28 pozasłonecznych systemów złożonych z wielu planet oraz jedynym przy gwieździe o tak dużej masie. HD 102272 jest blisko 2 razy masywniejsza od Słońca, a jej średnica dziesięciokrotnie przewyższa słoneczną. Gwiazda znajduje się w konstelacji Lwa, w odległości około 1180 lat świetlnych od nas. Niestety - jest niewidoczna gołym okiem, niemniej wyposażony w dużą lornetkę obserwator może podjąć próbę odnalezienia HD 102272 na południowy zachód od gwiazdy Denebola, w jej bliskim sąsiedztwie (ogon Lwa – patrz: mapka).
Pierwsza z odkrytych planet krąży po kołowej orbicie, ciaśniejszej niż Wenus wokół Słońca. Okres jej obiegu - 127.5 dnia – wynosi około połowy okresu orbitalnego Wenus. Właśnie niezwykle ciasna orbita planety jest jej najbardziej interesującą cechą, gdyż obiega ona czerwonego olbrzyma najbliżej spośród wszystkich znanych obiektów tego typu. Z kolei druga planeta krąży wokół gwiazdy po bardzo wydłużonej orbicie zbliżonej do orbity Marsa w naszym Układzie Słonecznym.
Sukces uczonych jest owocem projektu prowadzonego we współpracy Penn State University z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu. W skład zespołu wchodzą m.in. prof. Aleksander Wolszczan i doc. Maciej Konacki. Program obserwacji obejmuje około 1000 gwiazd nieba północnego monitorowanych za pomocą teleskopu Hobby-Eberly (HET) w Teksasie już od pięciu lat; HET jest pierwowzorem południowoafrykańskiego teleskopu SALT – największego obecnie pojedynczego instrumentu optycznego na świecie, którego współwłaścicielem jest Polska. Rozmiary teleskopu HET (średnica głównego zwierciadła = 9.2m) i spektrograf wysokiej rozdzielczości pozwalają na precyzyjne pomiary prędkości słabych, niewidocznych gołym okiem gwiazd. Właśnie na podstawie zmian prędkości (jest to rodzaj "chwiania się" gwiazdy stojącej w miejscu) astronomowie wykrywają obecność planet w ich sąsiedztwie.
Dziś znamy około 320 planet poza Układem Słonecznym. W większości są to pojedyncze planety samotnie krążące wokół swoich słońc. Znamy zaledwie 28 gwiazd, które posiadają swoje układy planetarne składające się z kilku planet - podobnie do naszego Układu Słonecznego. Nowoodkryty system jest jednym znanym przy gwieździe tak masywnej. HD 102272 jest czerwonym olbrzymem, co oznacza, iż znajduje się w końcowym stadium swego życia. Patrząc zatem na tamtejsze planety obserwujemy stary system, jakim nasz Układ Słoneczny stanie się za miliardy lat!
tekst © Piotr Majewski (na podstawie informacji CA UMK)
grafika © Jerzy Rafalski
|
temp. 16 °C ciśn. 992 hPa 
więcej
){kind=link}