Polskie Radio PiK - strona archiwalna

Piętnaście lat od odkrycia przez prof. Aleksandra Wolszczana pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego (trzy planety wokół wygasłej gwiazdy - pulsara) astronomowie odkryli planetę najbardziej podobną do Ziemi!

Planeta jest pięć razy większa od kuli ziemskiej. Krąży wokół gwiazdy Gliese 581 w odległości 20,5 roku świetlnego. Wprawdzie gwiazda jest niewidoczna gołym okiem, jednak na wiosennym niebie łatwo możemy odnaleźć konstelację Wagi, w której obiekt się znajduje; w kwietniu i maju po zapadnięciu zmroku Waga świeci nisko nad południowo-wschodnim horyzontem. Gliese 581 jest czerwonym karłem – najpowszechniej występującym we Wszechświecie rodzajem gwiazdy, która jest o wiele mniejsza i chłodniejsza od naszego Słońca.

Planetę odkrył zespół uczonych z Obserwatorium Genewskiego. Warto przypomnieć, że Szwajcarzy dokonali też pierwszego odkrycia planety wokół gwiazdy podobnej do Słońca (1995). Astronomowie prowadzili obserwacje za pomocą 3.6-metrowego teleskopu w Chile zaopatrzonym w urządzenie do pomiaru zmian prędkości gwiazd. Właśnie w ten sposób odkrywa się pozasłoneczne planety, bowiem nie można ich dostrzec bezpośrednio; odległość między gwiazdą a planetą jest tak mała, a światło gwiazdy tak silne, że próba dostrzeżenia planety przypominałaby poszukiwanie robaczka świętojańskiego na tle reflektora lotniczego widzianego z odległości wielu kilometrów. Uczeni znaleźli więc inny sposób. Otóż każda gwiazda posiadająca planetę (lub cały układ planetarny) zachowuje się niestabilnie, jakby tańczyła w miejscu – trochę w lewo, trochę w prawo pociągana przez okrążające ją obiekty. W Chile astronomowie mają do dyspozycji instrument, który pozwala mierzyć wahania prędkości z dokładnością do jednego metra na sekundę!

Sensacja polega na tym, że ziemiopodobny obiekt krąży wokół macierzystej gwiazdy w tzw. habitable zone, czyli strefie nadającej się do życia jakie znamy. Niewykluczone, że jest to glob skalisty, którego powierzchnię pokrywają zbiorniki płynnej wody, zaś planetę otacza atmosfera składająca się z gazów sprzyjających życiu organicznemu. Ciało krąży 14 razy bliżej macierzystej gwiazdy, niż Ziemia, jednak czerwony karzeł świeci 50 razy słabiej od naszego Słońca. Uczeni wyliczyli, że temperatura na powierzchni planety mieści się w przedziale od 0 do 40 stopni Celsjusza. Być może gwiazda Gliese 581 stanie się pierwszym celem pierwszej w historii misji międzygwiezdnej. Jej efektów z pewnością nie doczekamy, ale warto mieć świadomość, że cel podróży został odkryty za naszych czasów.

Źródło: ESO