Polskie Radio PiK - strona archiwalna

Mariusz Koszuta, artysta z Milanówka w woj. mazowieckim, zwyciężył w konkursie na logo obchodzonego właśnie Roku Jana Czochralskiego. Wynalazki wybitnego naukowca pozwoliły na rozwój technologii półprzewodników.

Zgodnie z uchwałą podjętą przez Sejm w grudniu ub.r., patronami roku 2013 są prof. Jan Czochralski, a także kompozytor Witold Lutosławski oraz poeta Julian Tuwim. W związku z tym władze rodzinnej miejscowości chemika - Kcyni (woj. kujawsko-pomorskie) ogłosiły ogólnopolski konkurs na upamiętnienie postaci wybitnego chemika.

Jak poinformowano w kcyńskim magistracie, odzew przekroczył oczekiwania organizatorów. Nadesłano 69 prac przygotowanych przez 46 autorów pochodzących m.in. z Warszawy, Łodzi, Wrocławia, Poznania, Bydgoszczy, a nawet Toronto.

Jury zdecydowało o przyznaniu głównej nagrody w wysokości 2 tys. zł Mariuszowi Koszucie z Milanówka koło Warszawy, absolwentowi warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jurorami byli przedstawiciele PAN, Politechniki Warszawskiej i polskich towarzystw: chemicznego, fizycznego oraz wzrostu kryształów.

Nagrodzone logo przedstawia wizerunek Czochralskiego czytającego książkę, znany z jednego z najpopularniejszych archiwalnych zdjęć chemika. Tło stanowi stylizowany schemat struktury kryształu, a całość skomponowana jest w okręgu i utrzymana w żółto-niebieskich barwach.

Jak wielokrotnie podkreślał burmistrz Kcyni Piotr Hemmerling, w ten sposób miasteczko wpisuje się w obchody roku prof. Jana Czochralskiego. W samej Kcyni, gdzie naukowiec urodził się i spędził ostatnie lata życia, jest już szkoła podstawowa jego imienia i plac, a obecnie przygotowano dwie wystawy poświęcone uczonemu, z których jedna prezentowana jest w mieście, a druga wędruje po kraju.

Prof. Jan Czochralski urodził się 23 października 1885 r. w Kcyni. Przez wielu nazywany był "praojcem elektroniki". Jego metoda (zwana "metodą Czochralskiego"), polegająca na technice otrzymywania monokryształów, znalazła zastosowanie w fizyce półprzewodników i przemysłu elektronicznego, dając ogromne możliwości rozwoju wielu dziedzin przemysłu. Za datę oficjalnych narodzin metody Czochralskiego uznaje się datę 19 sierpnia 1916 r. Odkrycie tego wybitnego kcynianina wyprzedziło o kilkadziesiąt lat epokę.

W 1924 r. Jan Czochralski wynalazł "stop B" - stop charakteryzujący się dobrymi własnościami ślizgowymi, wytworzony na bazie ołowiu z niewielkimi dodatkami wapnia, sodu, litu i aluminium, który znalazł praktyczne zastosowanie w kolejnictwie.

W 1925 r. prof. Czochralski został prezesem Niemieckiego Towarzystwa Metaloznawczego. W 1929 r. wraz z rodziną powrócił do Polski i osiadł w Warszawie. W tym samym roku powierzono mu organizację katedry Metalurgii Metaloznawstwa Politechniki Warszawskiej. Był również członkiem Polskiego Towarzystwa Chemicznego.

Podczas wojny kierował zakładem badawczym utworzonym za zgodą Niemców z przedwojennej katedry PW i jednocześnie przez całą okupację współpracował z AK. Mimo braku dowodów został po wojnie oskarżony o kolaborację z okupantem. W 1946 roku powrócił do rodzinnej Kcyni i uruchomił tu Zakłady Chemiczne "BION".

Zmarł 22 kwietnia 1953 r. i został pochowany na cmentarzu w Kcyni. Senat Politechniki Warszawskiej dopiero w 2011 roku podjął uchwałę o rehabilitacji naukowca. (PAP)